Her hafta elimden geldiği kadar sorunlarınıza değinmeye ve çözümler bulmaya çalışıyorum. Sorunlar farklı olduğu kadar sorunu olan kişiler de farklı oluyor. En azından çocuk, genç, yaşlı, kadın, erkek vb. diye ayırabiliriz. Bu hafta ergenlik çağında yaşanan ve yaşanması muhtemel sorunlara değinmek istiyorum. Ebeveynler olarak kimi zaman onları anlamadığımız, çoğu zaman da anladığımız için problemler yaşıyoruz. Öncelikle Büluğ çağı (ergenlik dönemi) nedir ona bir göz atalım.
Buluğ çağı (Ergenlik dönemi)
Bu dönem, 12-21 yaş arası olup vücuttaki değişimler nedeniyle özel bir dönemdir. Çocuğunuz hızlı kilo alacak ve uzayacaktır. Boy uzama hızı, aylar içinde yavaşlayıp sonra tekrar bir hızlı uzama dönemi yaşayabilir. Bacaklar önce uzadığı için başlangıçta vücut orantısız görünebilir. Ergenlikteki değişimler (cinsel gelişimler) birdenbire olabileceği gibi uzun bir sürede yavaşça da gerçekleşebilir. Bazı ergenlerde, diğer yaşıtlarına göre, daha önce ya da sonra görülebilir. Ruhsal olarak aynı cinsten olan arkadaşlarıyla daha sıkı arkadaşlık, sırlarını paylaşma, yardımlaşma gibi davranışlar sergilerler. Ayrıca duygusal olarak değişkendirler; bir gün neşeli, ertesi gün karamsar olmaları bu dönemde normaldir.
Erkekler ve kızlarda farklı yaşanır
Erkeklerin bu dönemi 10-14 yaşlarında başlarken, kızlarda 8-13 yaşları arasında görülür. Erkeklerin ilk değişimi testislerin genişlemesiyle olurken, kızların meme dokusunda genişleme görülür. Kızlarda koltuk altı kıllanma 12 yaşlarında başlarken erkeklerde ise koltuk altı ve yüzde kıllanma, ses değişimi, sivilceler 15 yaşında ortaya çıkar. Islak rüyalar, ortalama 14 yaşlarında görülür. Kızların adet kanamalarına 10 ile 16 yaş arasında rastlanılır.
Yaşanan davranış değişiklikleri
– Ergenler, fiziksel olarak büyüdükleri için erişkin olgunluğuna ulaştıklarını sanabilirler; bu nedenle her alanda bağımsızlık isteyebilirler.
– Anne ve babanın ders çalışma, giyinme gibi konulardaki uyarıları onları rahatsız eder. Böyle durumlarda ona, kendini yönetebildiğini, erişkinler gibi onun da kendi sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğini ve bunları ispat ederse kendisini uyarmanıza gerek kalmayacağını tembihleyebilirsiniz.
– Ayrıca büyüyen yaşı ile birlikte ona bazı özgürlükler tanımalısınız. Böyle bir yola çıktığınızda açıklama yapmadan onu gereksiz yere kısıtlamamalısınız.
– Kimlik oluşumu sırasında örnek alacağı bir erişkinin varlığı gereklidir. Ona bu konuda yardımcı olmalısınız.
Buluğ çağında dikkat etmeniz gereken 5 nokta
1- Hormonsal nedenlerle iştahı çok artar. Özellikle arkadaşlarıyla dışarı çıkıp fast food tarzı yiyecekler tüketmek isteyebilir. Böyle durumda vücutta çatlaklar (stria) oluşur. Ergenlik çağında aşırı kilolu olanlar maalesef ömür boyu kendini kilolu hisseder. Beğenilmeme korkusu yaşar, arkadaşlarının alay konusu olur. Bu durumda bulumia, anoreksia veya tam tersi teselliyi buzdolabında bulurlar. Eğer boş verilirse ders çalışırken sıkıntı nedeniyle faydasız gıdalarla beslenirler. İşte bu durumlarda ailenin desteği önemlidir. Bazı aileler bu dönemde diyetisyenlerle birlikte bütün aileyi disipline sokup, ailece spor ve diyet yapmayı önerirler. Bu durumda çocuklar ergenlik çağlarını daha sağlıklı, aileler ise orta yaşlarını rahat atlatma fırsatı bulurlar. Beslenmelerini düzeltmeyen ailelerde erken bypass-diabet-tansiyon geçirilmesi muhtemeldir. Özelikle ergenlik çağında yaşanan stria (çatlak) yeni oluşmuşsa tedavisi mümkündür. Geç dönemde yapılmaya çalışılan tedavi sonuç vermez.
2- Özellikle erkek çocuklar, hızlı bir üçgen vücuda sahip olmak için destek ilaçlar alıp kas yapmaya çalışırlar. Erken büyüyen kaslara deri uyum sağlayamaz ve vücutta çatlaklar oluşur. Spor yapmak çok güzel ama acele etmeden kas geliştirilmeli yoksa büyüyen kaslara deri uyum sağlayamaz.
3- Akneler çocukları çok ciddi rahatsız eder. Okula gitmek istememek gibi sosyal fobilere kadar giden bir sürecin yaşanmasına neden olur.
4- Dik duramama durumuna postür yani duruş bozukluğu denir. Ağaç yaşken eğilir. Dik durmayı öğrenmeli, gerekirse bu konuda korse ya da destek tedavi alınmalı.
5- Çocuğunuzun özgüvenini sağlama adına, onu güzel olduğuna inandırmalı ve belki ufak saç stili veya yaşına uygun giyimle özgüvenini artırmalısınız. Özgüven, eğitimden geçer. Yetenekli olduğu konuda eğitim alıp o konuda ön plana çıkmalı, bir hobisi mutlaka olmalı. Teknolojiden yararlanırken sadece boş zamanlarını teknolojik aletler ile geçirmemeli (aşırı bilgisayar ve SMS’lere bağlılık). Çünkü bunlar birçok ortopedik problemin çıkmasına neden oluyor.
Sorunlar eğitimsizlik ile başlayıp eğitim ile birçoğu çözülüyor. Eğitimi kuru kuruya bilgi alımı olarak düşünmemek gerekir. Doğru beslenmeyi, çocuk psikolojisini bilmek de bu eğitimin içerisinde yer alır. Çocuğunuz bu dönemi ne kadar sağlıklı geçirirse ileriki yaşamında o kadar mutlu ve başarılı olacaktır. O yüzden büluğ çağında ebeveyn olarak daha dikkatli olmalıyız.